Пластичните кеси годинава станаа луксуз, па наместо денар или два, пластична кеса во продавница ќе можете да купите за 15 денари. Ова е дел од пакет-законите кои ги донесе Собранието, а кои имаат за цел користењето на пластиката да дојде на минимум.
Претпријатијата кои прозиведуваат пластични кеси ги затвораат погоните и најавуваат дека околу 600 вработени ќе останат без работа, но индиректно бројката може да стигне до неколку илјади вработени.
Постои растечки тренд на ограничувања и забрани за употреба на пластични кеси ширум светот. До средината на 2018 година, над 127 земји донесоа регулативи со кои се ограничува нивната употреба, што е повеќе од трикратно зголемување во текот на последната деценија.
Најновите приврзаници на трендот се Џакарта, главниот град на Индонезија, вториот најголем загадувач на пластичен отпад во океаните, и Јапонија, која е на второто место по обем на пластична амбалажа за еднократна употреба по лице. На 1 јули и Џакарта и Јапонија ја забранија употребата на бесплатни пластични кеси на касите.
Овие политики во Џакарта (целосна забрана) и Јапонија (доплата) се важни чекори на политичарите кон оддалечување од линеарната економија во која ресурсите често се користат еднаш, а потоа се фрлаат. Тие мораат да го намалат бројот на пластични кеси кои завршуваат на депониите, ги затнуваат канализациските системи, ги расипуваат пејсажите, деградираат и го убиваат дивиот свет. Истовремено, со тоа се обидуваат да ја подигнат еколошката свест кај потрошувачите.
И покрај добрите намери на овие нови правила, забраните за пластични кеси се проблематични од неколку причини.
1. Кесите не се најголемите извори на пластично загадување.
Пластичниот отпад е навистина многу сериозен проблем. Луѓето користат дури 1 трилион кеси за еднократна употреба, околу 128 по лице годишно. Вкупниот број на пластика за еднократна употреба е многу поголем, 150 милиони тони годишно. Сфатете го ова како 19,23 килограми шишиња за еднократна употреба, прибор за јадење, сламки, амбалажа и слично за секој човек на планетата.
Сепак, најновото истражување покажува дека пластичните кеси сочинуваат само дел од морскиот отпад. Тенките или дебели пластични обвивки и вреќи сочинуваат нешто повеќе од 13,5% од сите пронајдени остатоци и 8,5% од нивната тежина.
Во Јапонија, пластичните кеси за купување сочинуваат само околу 2% од целиот пластичен отпад произведен во земјата.
Покрај тоа, иако пластичните кеси се видливи за сите нас, треба да запомниме дека она што е во нив е поштетно за околината отколку самите кеси. На пример, производите со пластична амбалажа и пластични пакувања може да тежат многу пати повеќе од кеса. Или земете ги во предвид пластични артикли, од токсични средства за чистење, до увезена храна во пластични кути и пијалоци во алуминиумска конзерви.
2. Потрошувачите може да се префрлат на полоши алтернативи.
Доказите од претходните ограничувања на пластичните кеси покажуваат дека тоа навистина ја намалува нивната употреба, но, понекогаш доведува до поголема штета на животната средина ако клиентите се префрлат на други материјали кои повеќе загадуваат.
На хартиените кеси може да им треба 400% повеќе енергија за да се произведат, а да не зборуваме за сечот на дрвјата и употребата на штетни хемикалии во производството. Додека пак за плетенетие торби, потребно е одгледување памук за што е потребна земја, огромни количества вода, хемиски ѓубрива и пестициди.
Пластичните кеси користат фосилни горива, необновлив ресурс, и се трајни, влегувајќи во обрт на отпад засекогаш. Тие можат да предизвикаат големо загадување на копното и во водите, но имаат помал ефект врз климатските промени и користењето на земјиштето од другите видови на торби.
Додека пак биоразградливите кеси, иако можеби изненадувачки, маат голем потенцијал да бидат „најлошата опција“ во однос на нивното влијание врз климата, штета на почвата, загадувањето на водата и отровните емисии.
На крајот, одлуката за типот на торбата се заснова на тоа кое конкретно прашање за животната средина е приоритетно.
3. Потрошувачите, кои се чувствуваат добро што не користат пластични кеси, може да направат повеќе штета на други начини.
Истражувачите по психологија забележале дека луѓето често и наштетуваат на околината кога се обидуваат да ја спасат планетата. На пример, тие често купуваат повеќе производи и намирници, само затоа што се означени како еколошки.
Ова е поврзано со концептот на компензаторно однесување.
На пример, луѓето може да чувствуваат дека, бидејќи рециклираат, не треба да го земат предвид дополнителното месо што го јаделе таа недела. Или затоа што пешачеле наместо да возат до продавница, заслужуваат да купат дополнително парче облека.
Понекогаш компензаторните дејствија имаат форма на обиди да се пресметаат претходните штети. На пример, плаќањето доброволна такса за јаглеродни емсии при летање може да направи патникот да се чувствува добро, но од еколошка перспектива е полошо отколку воопшто да не се качи на авиони.
Поентата овде е дека намалувањето на употребата на пластична кеса може да им даде на луѓето психичка дозвола да преземаат други дејства што се поштетни за животната средина.
Значи, каде не остава ова, и што треба да правиме?
Што е следно?
На крајот на краиштата, најголемата добивка од забраните и цените на пластичните кеси веројатно е во промената на еколошките перспективи.
Истражувањата ги поврзуваат трошоците за пластичните кеси со промените на ставот кај потрошувачите, вклучително и поддршката за дополнителни еколошки политики.
Може да има пошироки промени во законите, бидејќи појавата на мерки против пластичните кеси низ светот е брза и широко распространета. Се надеваме дека зголемената свест во овој дел од нашите животи ќе ја подигне свеста за влијанијата врз животната средина и ќе го промени однесувањето на други начини.
Ова води до некои сознанија за кесите.
На пример, според Програмата за животна средина на ОН, платнена торба што се користи помеѓу 50 и 150 пати ќе има помало влијание врз климата од пластичната кеса за еднократна употреба.
Кога станува збор за пластична кеса, ако сакате да ја преполовите еколошката штета, користете ја двапати. Да се спушти на 25%? Користете ја четири пати. Да се намали влијанието за 90%? Користете ја десет пати.
Како што е истакнато во една статија на Popular Science: „Без оглед на материјалот, најдобрите кеси се оние што веќе ги поседувате“.
