Првите пишани сведоштва за слегувањето на Светиот оган во храмот “Воскресение Христово” се среќаваат кај античкиот писател и историчар Евсевиј Кесариски, во IV. век.
Евсевиј пишува дека во II век патријарх Нарцис заповедал да налеат вода во лампадите, бидејќи маслото било готово. Тогаш оган од небото ги запалил сите лампади кои гореле во текот на целата пасхална служба.
Латинскиот монах Бернард во 865 година пишува : “На Велика Сабота, во вечерието на Пасха, службата започнува рано и по нејзиниот крај се пее” Господи, помилуј “, додека сите лампади над Гробот Господов се палат со доаѓањето на Ангелот”.
Во 1099 година Ерусалим бил освоен од крстоносците. Еве како англискиот историчар византолог Стивен Рунсиман го опишува настанот во својата книга: “Не успеав започна првиот латински патријарх Арнолд. Тој нареди да се истераат од пределите во храмот на Господовиот Гроб сите секти на еретици, а потоа почна да ги испрашува православните монаси каде го чуваат крстот и другите реликвии.
По неколку месеци Арнолд бил заменет од патријархот Дајмберт од Пиза, кој отишол уште подалеку. Тој се обиде да ги истера сите локални Христијани, дури и православните, од Гробот Господов и да пушта таму само Латини, како воопшто да ги лиши другите од црковните згради во Ерусалим и околу него … и Словото се одмазди не задоцни.
На Голема сабота во 1101 година Светиот оган слезе во Кукувлијата, бидејќи таму не беа поканети источните христијани. Тогаш кралот Болдвин I се погрижи да се вратат правата на локалните христијани ”.
Капеланот на Ерусалимските крстоносци Фулк раскажува дека кога западните верници (крстоносците) го посетиле светиот град пред заземањето на Кесарија, за да ја прослават Пасхата, целиот Ерусалим бил во криза, бидејќи светиот оган не се појавил и верниците цел ден поминале во исчекување пред храмот на воскресението.
Тогаш, небаре по небесна сугестија, сето свештенство и Кралот отишле во Соломоновиот храм, неодамна претворен од Омарова џамија во црква, а во тоа време Грците и Сиријците останале на Гробот, кинеле облека и го повикале Божјата благодат. И тогаш, конечно, Огнот слезе…
Познатиот муслимански историчар ал-Бируни (9-10 в.) пишува: “Еден пат гувернерот заповеда да го заменат фитилот со бакарни влакно, надевајќи се дека лампадите нема да се запалат и чудото нема да се случи. Но, кога огнот слезе, бакарот се запали .. ”
Најпознат е случајот со неслегувањето на Огнот во 1579 година, кога Ерменците успеале да го поткупат султан Мурад и локални власти и да добијат право само тие да ја слават Пасхата во храмот и да го добијат огнот.
Од целиот Блиски Исток се собрале, додека Православните на чело со патријархот Софрониј не само што не биле пуштени во параклисот над Божјиот гроб, туку не биле и воопшто во Храмот. Така тие останале пред влезот, за да се молат таму, а Ерменскиот патријарх во текот на целиот ден се молел, но и покрај тоа чудото не се случило.
Тогаш одеднаш како гром падна од небото и удрила во колоната до која се молел православниот Патријарх Софрониј. И Небесниот оган се појавил таму. Тоа било единствениот случај во историјата кога Огнот слегува надвор од храмот.
Сведоштвото за вистинитоста на православната вера била толку очигледно што предизвикало немири меѓу толпата и имало дури муслимани кои го примиле Православието.
Турските власти толку се налутиле за предизвиканиот немир и пресудиле Ерменскиот архиереј секогаш да го следи Православниот патријарх во пасхалната церемонија и никогаш да не зема самостојно учество во добивање на Благодатниот оган.
Старецот Митрофан се скрил, за да ја види светлината. Црквата чува и едно поинтересно сведоштво на благодатниот старец Митрофан, наш современик, кој видел лично како слегува Благодатниот оган.
Еве што раскажува за својот живот и за Чудото над чудата самиот благословен старец – големиот чувар на Гробот Божји, веќе 97-годишен, кој е сместен во Солунскиот старечки дом “Харисиос”.
“Боже мој, Боже мој, умирам! Тој сомнеж во мене – слегува ли, или не слегува Светата Светлина на секоја Голема сабота? Тој сомнеж ме јадеше уште од Големата недела на 1924 година, и цели две години потоа до 1926 година, кога планирав да се убедам со свои очи што точно се случува, односно да се избавам еднаш засекогаш од оној болен сомнеж.”
Старецот зборува за големата свеќа (лампада) која бил замолен да ја остави кај Гробот за испитувачот и контролна комисија од 10 славни свештеници. По извршувањето на самата проверка дали нема оставено нешто запаливо во Кукувлијата членовите на комисијата правеле и литија околу Гробот Божји, при што користеле свеќа за да ги запалат кандилата. Но се посомневале во тоа и помислиле дека свеќата ќе биде искористена малку подоцна од Ерусалимскиот патријарх, за да ги запали снопови од по 33 свеќи, кога ќе влезе сам кај Гробот за моли за Огнот.
„Та решив јас да направам обид да се сокријам таму горе, на металната плоча”, раскажува Митрофан.
Во тоа време над Светиот Гроб беа обесени три кандила, закачени на метална плоча која стоела на висина скоро 4 метри над самиот Гроб.
“Си велам оваа плоча е добра. Ќе се качам таму горе и ќе легнам врз неа, таа си има и дупки низ кои се гледа надолу и никој нема да ме види. Ќе се качам,! Нели сум чувар! …но јас, будала, не си ниту мислев дека плочата може да не е здрава и да падне и ем јас да се превртам, ем да стане резил и за Светиот Гроб, но Слава на Бога – здрава испадна, вели во своето сведоштво Старецот Митрофан.
И така, на полноќ на Велики петок во 1926 година, отец Митрофан пристапува кон извршување на „дрската намера“. Земал стол и се качува на металната плоча, божем да ги провери кандилата, како што објаснува тој. Стоел таму цели тринаесет часа затворен, имобилизиран и тивок до пладне на Голема Сабота.
“Така се испотив и препотив, изгубив секаква боја од загриженост. Ќе се појави Благодатниот оган, јас ќе го видам, но ќе ме измори, бидејќи се сомневав! Часовите кои минуваа, се мачни. Тераат на каење за она што го правите, но веќе е доцна, вели Митрофан.
“Во утринските часови, како вообичаено доаѓа отец Анатолиј, стави фитил, стави и свеќа! Ах, таа свеќа! Направија литија со неа, а јас целиот треперев. После дојде Патријархот. Извршија и проверка. Јас слушам, скриен одозгора и слушам како прашуваат за мене каде сум.
Отец Анатолиј одговори дека сум во пустината со еден научник, како што му реков, но дека ќе се вратам штом се јави Светата Светлина“, вели Старецот, продолжувајќи ја својата приказна.
„За радост, навистина настана голем мрак! Таков мрак и ништо не се гледа! Дури патријархот не можев да го видам, ниту дури Ерменецот. Ерменецот, за сведоштво, седи на прагот. Се е темнина! По малку гледам некакви мали нешта! Не знам како да ви објаснам. Гледам нешто што се движи на рачка! Не можеш да разбереш, како ветер, како светлина! Се врти силно, и посилно.
Како што бев исплашен, се јави еден небесен сјај, не знам од каде, и се исполни со светлина целата Кукувлија! И се скрши она што се вртеше и тоа се урна како во безброј пчели и тие бесшумно залетаа! Беше чудо! Патријархот не ги гледаше, но јас јасно гледав, од неговото лице … И како осветен од оној сјај тој почна да чита молитви … пчелите трипати ротираа и веднаш, на метар над Гробот, формираа еден венец, целиот златен! Патријархот ги читаше молитвите! Кандилото се Гаси!
А Кукувлијата блесна! Видов Светлина која држи пет снопа со по 33 свеќи. И веднаш вечното кандило и петте зрака се запалија. Во овој момент светлиот венец исчезна. Очите ми се наполнија со солзи, а моето тело цело гореше. Пресвета Богородице, велам, зар јас спијам и сонувам?
Но, чудо е! Видов! Иако имав јаже со мене, што го бев подготвил пред цел месец за да се симнам со него одозгора, јас воопшто не го користев, бидејќи во радоста сум скокнал во воздух од 4 метри висина! Бев толку среќен! ”, ја раскажува својата приказна Старецот Митрофан.
Извор: Религија.мк