Една недела откако Брисел стави крај на болниот пријателски развод со Лондон, Европската унија е близу до нов историски трговски „договор“, но овој пат со Пекинг. Како што се очекуваше, по шест години макотрпни преговори, ЕУ и Кина треба да го запечатат трговскиот договор денес или најдоцна утре. Сеопфатниот договор за инвестиции (КАИ) во Брисел ќе го потпишат извршниот потпретседател на Европската комисија задолжен за трговија, Валдис Домбровски и претставникот на Пекинг, Лиу Хе.
Според европските официјални лица, целта на овој договор е компаниите од ЕУ да добијат ист пристап до пазарот таму како што веќе имаат кинеските компании на пазарот на ЕУ. Овој договор ќе ги подобри условите на конкуренција и ќе обезбеди дополнителна заштита за европските инвестиции во Кина.
Фактот дека Кина, чиј пазар продолжува да расте, ги престигна Соединетите држави и стана главен трговски партнер на ЕУ покажува колку е важно ова за распаднатата економија на евро-блокот поради епидемијата на корона. Во првите девет месеци од 2020 година, трговијата меѓу Кина и ЕУ надмина 420 милијарди евра.
„Преговорите завршуваат наскоро и сè изгледа добро. Остануваат само неколку мали детали. Како што стојат работите сега, овој политички договор меѓу ЕУ и Кина ќе биде потпишан во среда“, изјави претставник на Брисел за Ројтерс во понеделникот, за време на разговорите зад затворени врати.
Друг претставник на Европската комисија ја нагласува важноста на овој договор. Според договорот, Кина е посветена на отворање на својот производствен сектор за компаниите од ЕУ, вклучително и во областа на градежништвото, рекламирањето, воздушниот транспорт, поморските услуги, телекомуникациите и, до одреден степен, облак-софтвер и компјутерски услуги.
„Со договорот, имаме многу подобар пристап до кинескиот пазар со заштита на инвестициите. Со години преговаравме за тоа, а Пекинг направи голем чекор напред според нашите барања “, објаснува дипломатски извор од Брисел.
Доколку Пекинг и Брисел, како што се очекуваше, денес конечно дадат политичко „зелено светло“ за договорот, ќе бидат потребни уште неколку месеци за договорот за инвестиција да биде преточен во закон. Кога ќе се додаде процесот на ратификација, ќе треба околу уште една година за договорот да стапи на сила.
Како што се дознава, овој договор ќе спречи принуден трансфер на технологии од европски компании, а во него има и инструменти за таканаречената дисциплина на државните кинески компании поврзани со пристап до домашниот пазар, како и правила за транспарентност при давање субвенции на локалните компании.
Заради направените отстапки, Кина за возврат побара да добие пристап до енергетскиот пазар на ЕУ, но бидејќи овој сектор е чувствителен и се однесува на националната безбедност, Европската комисија му понуди пристап на Пекинг само на мал дел од областа на обновлива енергија, на реципрочна основа.
На брифингот во понеделникот, европските преговарачи ги информираа амбасадорите на 27-те земји-членки на ЕУ за договорот, а како што се покажа, тие немаа поголеми забелешки. Само Полска побара да почека за потпишување на договорот додека takesо Бајден не стапи на должност, со цел да заземе заеднички став со новата американска администрација кога станува збор за деловно работење со Кина.
Иако и Пекинг и Брисел брзаа да ја завршат работата во последните месеци, таквиот договор со Кина не го сакаат сите во ЕУ. Некои посочуваат дека тој ќе ги искомплицира односите со новата администрација на Бајден, други посочуваат дека Брисел мораше да замижи пред профитот кога станува збор за кршење на човековите права во Кина и почитување на технолошките стандарди.
Резолуцијата на Европскиот парламент усвоена во средината на декември со која се осудуваат произволно притворање, тортура и надзор над Ујгурите и другите малцинства во Кина, се очекуваше да го попречи постигнувањето договор. Но, тоа не се случи.
Сабина Вејанд, која е вклучена во преговорите во име на ЕК, пред десетина дена ги извести амбасадорите на ЕУ, велејќи дека Кина не се согласува со обврските за работничките права, особено за оние што се однесуваат на забраната за присилна работа.
Според порталот „Политико“, најгласни поборници за постигнување договор биле Германија и Франција. Компаниите од овие земји исто така ќе имаат најголема корист од договорот. Договорот ќе им овозможи на германските и француските компании да ги продаваат своите стоки и услуги на кинескиот пазар без да мора да делат профит со локален кинески партнер.
