Во раните утрински часови на 14 декември, од космодромот Плесецк беше лансирана ракета – тежок носач, „Ангара“ без многу галама и рекламирање, а ниту по порталите не се известуваше за овој настан. Овој настан се чекаше шест години, а првата ракета „Ангара“ беше лансирана на 23 декември 2014 година во 8:57 часот. Од тогаш, ракетата е значително редизајнирана. Според извори блиски до одбранбената и вселенската индустрија, тој се разликува од првиот прототип во однос на опремата и има посовремен систем за контрола на летот.
Поранешниот шеф на истражувачката група „Молнија“, кој е одговорен за развојот на некогашното вселенското летало „Енергија – Буран“ (огромниот Руски шатл) наменето за за повеќекратна употреба, Василиј Кондрашов, објасни дека шест години ракетата била активно модифицирана со една цел.
„Шест години е, се разбира, долго време. За тоа време, ракетата беше доведена во состојба близу до сериско производство. Можно е по второто лансирање да се изврши и трето, контролно. После тоа, ракетата ќе биде сертифицирана како сериски производ и ќе ги добие релевантните документи. Ова е потребно не само за нашата армија, туку и за сите клиенти. За нашата космонаутика, ова е ракета од новата генерација изработена според новите стандарди за квалитет, безбедност и потиснување според тежината. „Без сомнение, ова е чекор напред за нас“, рече Кондрашов.
Ерата на силна конкуренција и верификација на меѓународните пазари ќе започне за „Ангара“ за неколку месеци. Забраната на Министерството за одбрана на САД за соработка со Руската Федерација во областа на вселенските услуги ќе стапи на сила на 31 декември 2022 година. Компаниите кои побараа од „Роскосмос“ да ги лансира своите сателити повеќе нема да можат да учествуваат на тендери и натпревари за да ги обезбедат истите услуги на САД.
Интересно е што оваа забрана може да влијае на азиските и европските компании и технолошките гиганти на најблискиот сојузник на САД и Велика Британија. И покрај фактот дека одбранбените компании во земјата обезбедуваат услуги на американската војска, првиот кандидат за вселенски санкции е британскиот сателитски оператор „ОнеВеб“.
Оваа компанија гради сателитски систем за комуникација и Интернет. Сепак, на Британците не им беше дозволено повлекување на орбиталната група на американски ракети, а Елон Маск, кој веќе пет години редовно лета со ракети од сопствено производство, го спроведува својот проект за создавање орбитална група за глобалниот Интернет. Британците беа принудени да користат руски услуги за лансирање возила во орбитата.
Тие ќе мора да се борат за популарност кај странските клиенти. Во Русија, главен ракетен оператор ќе биде армијата што го иницираше развојот на новата ракета. Се верува дека тешките проектили се едни од најперспективните области. Карактеристиките на „Ангара“ се веќе познати, но што подготвија конкурентите?
Главен и најопасен ривал на „Ангара“ е американската тешка ракета „Фалкон 9“ произведена од „Спејс Икс“. Можеме да ја почитуваме Илон Маск за неговата способност да ризикува и да игра за сите свои пари, но и покрај неговите напредни технолошки решенија, „Сокол“ може да се нарече само комерцијално успешна ракета. Проблемот лежи во неговата посебност – забрзувачот (бустерот) за повторно користење. Ако е добро подготвена, тогаш масата на носивоста испратена до нискореферентната орбита на Земјата едвај ќе надмине 15 тони. Ако „пукате“ во небото на стар начин и не чекате да се врати забрзувачот – бустерот, тогаш во орбитата може да се исфрлат скоро 23 тони.
Делта 4 „Хеви“ е друга американска ракета, иако за неа скоро и да нема комерцијални нарачки, за разлика од Фалкон 9 (Falcon 9). Делта 4 „Хеви“ (Delta IV Heavy) и припаѓа на американската армија и во моментов е најшироко лансираното возило за лансирање од сите: 28,9 тони товар може да се испорачаат во носач на ракети. Но, тоа е исто така најскапо. Секое лансирање ја чини американската војска 400 милиони долари.
Европејците ја имаат својата „Ангара“. Наречен е „Аријана-5“ и се користи првенствено за екваторијални лансирања. Тешко ракетно возило со две фази може да исфрли од 21 до 23 тони товар во орбитата. Овие лансирања не се ефтини, бидејќи цената на секое патување до орбитата е 250 милиони долари.
Најконтроверзниот и досега непознат играч на пазарот на тешки ракети е Кина. Нејзината ракета „Чангжен-5“ е повеќе насочена кон внатрешни вселенски програми и летови кон Месечината. Меѓутоа, ако е потребно да се извезе опрема на странски купувачи во орбитата, Кинезите ќе го сторат тоа за скромни 240-270 милиони долари.
Цената на ракетата „Ангара“, дури и земајќи ја предвид нејзината тешка судбина на развојот, постојаните подобрувања, тврдењата и „скиците“ во странските медиуми, е пониска од цената на кој било конкурент. „Роскосмос“ сè уште не ја објави конечната цена. Сепак, врз основа на достапните податоци, може да се претпостави дека цифрата од 80-100 милиони долари ќе биде најблиску до реалноста. Не треба да се заборави дека „Ангара“ сè уште е експериментална ракета, а не сериски производ.
Штом горните фази на ракетата станат повторно употребливи, времето на производство ќе се намали од една година на неколку месеци. Ова ќе овозможи брзо решавање на прашањето за лансирање во вселената не само воени уреди, туку и какви било комерцијални сателити.
Единственото нешто што ја загрижува приказната за „Ангара“ е времето поминато на неговиот развој – 22 години се долг период.
Ракетата претрпе значителни промени и „Ангара“ мора да научи да ги враќа вложените пари во неа. Сепак, не вреди да се разгледува овој проект исклучиво низ призмата на инвестициите. „Роскосмос“ постојано изјавуваше дека нејзината главна задача е да и обезбеди на земјата непречен пристап до вселената.
Ерата на тешки ракети за еднократна употреба се чини дека полека исчезнува. Стартувањата се помалку закажани за американските Делта 4 „Хеви“, летовите „Аријана 5“ не се чести: четири лансирања во 2019 година и само три оваа година. Веројатно никој наскоро нема да има потреба од овие ракети, а оној што нуди најсоодветни услови со задоволство ќе го заземе нивното место.
Ако креаторите на „Ангара“ навистина успеат да ја направат ракетата за повеќекратна употреба, тогаш Русија не само што ќе скокне во возот што заминува од лансирни услуги, туку може повторно да започне да ги диктира условите и да ги поставува глобалните трендови. Успешното лансирање на тешката „Ангара“ на 14 декември 2020 година е мал, но многу важен чекор кон враќање на статусот на водечката вселенска моќ.
